Is Ntias cov ncuav mov txhua hnub thiab kev sib tw cog mog kom haum huab cua (The resilient wheat)

Is Ntias cov ncuav mov txhua hnub thiab kev sib tw cog mog kom haum huab cua. (Climate-proofing India’s daily bread: The race for resilient wheat)

 

Thaum txhua yam piam sij lawm, Singh paub tias nws tsev neeg tsuas muaj ib hnab tsaj hmoov mog txaus ua ncuav rotis xwb. Is Ntias cov ncuav rotis kub kub thiab muaj ib co dos hlais nyias nyias ntsaws nyob sab hauv, pab daws kev tshaib.

Tam sim no tsev neeg no tuaj yeem daws tau lawv tej teeb meem yuav luag tas. Ib qho kuj thov ua tsaug rau tseem hwv cov txhiam xws uas muab faib rau 800 plhom tus pej xeem nyob thoob Is Ntias teb tau noj. Singh taw tes rau tim ib ces kaum tsev uas yog nws lub tsev khaub khaub hlab nyob hauv lub zos Gheja, nyob ntawm ntug tuam ceeb Nyus Des Lis. Singh hais tias : “Nws muaj tsis txaus, tab sis hnub uas tes tsis muaj nyiaj, mov mog pab tau.” Nws xav tias yuav coj cov mov mog mus rau tshuab luam thaum twg, vim cov txhiam xws uas tseem hwv faib tuaj tsis xwm yeem. Ib ob xyoos tag los, cov mov mog hauv tsev neeg no tau pab lawv daws qee pluas kev tshaib.

Xyoo 2022, lub caij ntuj qhua los txog cov thaj tsam cog mov mog nyob Is Ntias teb ntxov kawg, ces ua rau lawv tej mog qhuav thiab hlob tsis taus. Tseem hwv kuj txwv tsis pub xa mov mog tawm thiab lawv txo kev faib txhiam xws kom txuag tau cov txhiam hauv lub teb chaws. Xyoo tom qab ntuj qhua kuj rov los raug dua, ces tej qoob loo xyoo ntawd thiaj poob qis dua qhov tseem hwv xav tseg. Ces lub teb chaws thiaj txais txhuv tuaj txawv teb chaws tuaj yog thawj zaug nyob hauv 6 xyoo.  

Kev kub ntxhov ntawm huab cua pauv ntxeev, ua rau huab cua kub, ntuj qhuav thiab dej nyab. Ua kev kub ntxhov ib zaug loj kawg rau Is Ntias teb fab txhiam xws noj thiab lwm yam. Tsoom pej xeem thiaj nrhiav tej yam qoob loo haum huab cua los cog sai sai, kom tau daws teeb meem. Is Ntias teb yog lub teb chaws cog mog ntau tim ob nyob thoob ntiaj teb. Cov tuam tsev tshawb fawb thiab cov tsev kawm ntawv txheej siab tab tom siv zog tsim tawm thiab muag txhua hom noob mog uas tiv taus tshav. Qhov no yog qhov tseem ceeb ntawm kev pab kom muaj txhiam xws txaus tsoom pej xeem hauv lub teb chaws noj, vim Is Ntias teb tsoom pej xeem muaj txog 1,400 tawm plhom leej. Zim txwv no Is Ntias teb muaj neeg coob dua Suav teb lawm, thiab yog lub teb chaws uas muaj neeg coob tshaj nyob thoob ntiaj teb. 

Tam sim no peb xav tau hom qoob loo uas tiv tau tshav thiab ntuj qhua, los yog cov qoob loo kom haum rau huab cua.

Hais txog cov neeg ua liaj ua teb xws li Singh, uas nws cog mog 8 hev taj nyob hauv lub zos Ramba, nyob qaum teb hauv lub xeev Haryana. Nws hais tias cov qoob loo uas tiv tau huab cua mus txog hauv lawv lub zos tsis ntau pes tsawg. Nws cov qoob loo piam sij ntau kawg los ntawm ntuj qhuav thiab tshav kub nyob hauv 2-3 xyoos dhau los no. Nws cov qoob loo piam sij lawm 30 feem pua, nyob hauv lub xeev Haryana thiab lub xeev Punjab uas nyob sib npuas ciam. Singh hais tias kuv lub neej yog cog mog, ces ua rau kuv tej qoob loo piam sij thiab sau tau tsawg heev. Kuv txoj kev nrhiav nyiaj kuj poob qis. Kuv yuav tsum siv sij hawm 2 xyoos thiaj maj mam rov zoo tuaj.   

Raws kev soj ntsuam tshawb fawb, pom tias huab cua pauv ntxeev ua rau kev cog mog nyob thoob ntiaj teb tsawg tuaj li ntawm 30 feem pua. Yuav ua teeb meem rau Is Ntias teb uas yog lub teb chaws cog mog ntau tim 2 tsawg zuj zus thiab tus nqi txhiam xws nyob thoob ntiaj teb yuav nce siab tuaj.

Xyoo 2035, kev cog qoob loo nyob Is Ntias teb yuav nqis li ntawm 8 feem pua, vim huab cua yuav kub dua thiab ntuj nag yuav muaj tsawg. Cov tseem hwv hais tias nyob hauv ntu kawg uas yuav xaus tiam neeg no, tej zaum txhiam xws noj yuav tsawg dua qub li ntawm 20 feem pua. 2 xyoos tag los tej qoob loo nyob hauv lub xeev Haryana thiab lub xeev Punjab piam sij loj kawg, ces lawv yuav tsum nrhiav cov qoob loo uas tiv taus tshav thiab haum rau huab cua coj los cog kom sai. Tab sis tsis yooj yim uas yuav nrhiav tau tej qoob loo haum huab cua los ntawm tej tuam tsev muag noob. Singh hais tias nws hmoov zoo kawg, uas nws tau txais ib hom noob tuaj ntawm tus tswv muag noob tuaj. Hom noob no raug soj ntsuam los ntawm lub Koom Haum soj ntsuam noob mog thiab nplej Npas Les nyob Is Ntias teb. Yog lub Koom Haum ntawm cov tseem hwv hais txog fab kev soj ntsuam noob qoob loo, kom paub tias cov noob haum rau huab cua. Tab txawm tias ntuj nag muaj tsawg, tsis kav qoob loo loj hlob tau. Lub Koom Haum soj ntsuam hais tias lawv tseem yuav ua kom tej qoob loo ntsu tuaj thiab. Xyoo 2023 muaj ib txhia pej xeem nyob hauv Haryana, uas lawv tej qoob loo piam sij zaum ob los ntawm tshav kub thiab ntuj qhuav. Tab sis Singh cov mog uas nws cog ib hev taj sau tau 2,500 kis lus, ces nws lub neej tseem nyob taus.  

Cov noob mog no, yog thawj hom yuav pab txuag kom muaj txhiam xws noj nyob hauv lub teb chaws thiab kev khwv nyiaj ntawm tsoom pej xeem nyob rov zoo tuaj.

Tam sim no muaj kev tsim tawm cov noob mog uas tiv taus tshav li ntawm 70 hom noob, thiab muag tawm nyob Is Ntias teb lawm. Yog cov noob mog uas tuaj yeem cog tau haum cov huab cua nyob hauv lub teb chaws. Cov noob mog no yuav pab kom tsoom pej xeem dim ntawm kev txhawj xeeb. Tsis hais tshav yuav kub, ntuj yuav qhuav, dej yuav nyab thiab muaj kab mob tshwm sim, los lawv muaj mov mog txaus noj. Cov mog uas tau los ntawm cov noob no, twb raug muab tso tawm rau sawv daws saib nyob hauv lub nroog Kas Nas nyob Is Ntias teb, hnub tim 11 lub3 hlis xyoo no lawm. Cov tseem hwv thiab lub Koom Haum soj ntsuam noob qoob loo hais tias : lawv tseem yuav siv sij hawm li ntawm 3-4 xyoos los tsim dua lwm hom noob tshiab, yog lawv tsim tawm los thiab siv tau, mas yuav muab muag tawm rau tsoom pej xeem coj mus cog. Ces txhais tias yuav tos 10 xyoo ntxiv, mas cov noob mog tshiab thiaj yuav mus txog hauv tej zej zog. Cov noob mog uas tsim tshiab yuav xub raug xa mus rau tseem hwv cov tuam tsev nyob txhua txhia qhov chaw, kom tsoom pej xeem tau kev yuav coj mus cog sai li sai tau.

Pratap Singh uas yog tus thawj coj ntawm lub Koom Haum soj ntsuam noob qoob loo hais tias : qhov ua tiav ntawm cov noob qoob loo no, yog cov mog yuav hlais xyoo no nyob hauv lub xeev Punjab thiab lub xeev Haryana. 80-90 feem pua yog cov mog uas tsis tuag tshav. Yog hom noob mog uas tsoom pej xeem nyiam thiab tseem hwv cov tuam tsev zoo siab txais coj mus muag tawm.

Pratap Singh hais tias : kev piam sij yog los ntawm tsoom pej xeem muab cov noob mog uas hlais thiab sau tau coj mus cog, lawv tsis kam siv nyiaj mus yuav cov noob nyob hauv tej kiab khw, ces thiaj ua kev piam sij rau sawv daws poob peev.

Nws hais tias : cov tub tseem hwv twb tau tshaj txog cov noob tshiab no tawm nyob hauv tej ntawv xov xwm ua liaj ua teb thiab Social Media lawm, tab sis qhov yuav mus txog txhua thaj tsam hauv lub teb chaws nws yog qhov nyuab heev. Vim cov neeg ua liaj ua teb nyob Is Ntias teb feem coob tsis tuaj yeem yuav nkag mus pom txog tej xov xwm li hais no. Huab cua kub ntxiv, mas yuav vam txog tib hom noob xwb tsis tau. Yuav tsum nrhiav lwm txoj kev tshiab los pab ntxiv thiab.

Zim txwv no cov neeg ua liaj ua teb tab tom hloov pauv ntau yam, xws li sij hawm tseb noob thiab sij hawm sau nrog kev hloov lub tswv yim cog qoob loo. Ces thov kom muaj kev tshawb fawb thiab taw qhia kom ntau nyob hauv xeev ntuj no.

Singh cov liaj uas nyob hauv lub xeev Haryana yuav tau hlais sau rau lub xyoo no, tab txawm raug tshav ntuj kub npaum cas los xij. Kev tshawb fawb thiab hom noob tshiab, pab kom lub teb chaws txawj pab tus kheej hais txog txhiam xws noj. Vim kev pauv ntxeev ntawm huab cua yog ib qho teeb meej loj kawg, ces hom noob tshiab yuav pab kom cov neeg liaj neeg teb hla dhau txoj kev kub ntxhov no.